Wie is Ajuna?

Als iets technisch gezien kan, betekent dat nog niet dat het ook wenselijk is. Vanuit haar achtergrond als data-ethicus schijnt Ajuna Soerjadi licht op de meest prangende ethische en maatschappelijke uitdagingen die AI met zich meebrengt. Denk aan issues rondom bias en afhankelijkheid van Big Tech, maar ook de bredere, minder zichtbare maatschappelijke impact van AI die al verregaande gevolgen heeft voor mensen, zoals structurele ongelijkheid, de impact op het werk, en duurzaamheid. Met vele concrete voorbeelden maakt ze deze gevolgen voelbaar. Door Ajuna Soerjadi kijk je voorgoed anders naar AI, en leer je wat er nodig is voor AI die onze gedeelde waarden ondersteunt in plaats van ondermijnt. 

AI is geen neutraal hulpmiddel, maar onlosmakelijk verbonden met sociale context. AI leert van data, die een weerspiegeling van de samenleving zijn, inclusief alle ingebakken patronen van ongelijkheid. AI kan zo onbewust ongelijkheid reproduceren en zelfs uitvergroten. Sommige groepen mensen plukken de vruchten van AI, terwijl anderen de lasten dragen. Vanuit haar onderzoekservaring naar discriminatie door AI, legt ze op een toegankelijke manier uit welke mechanismen er achter AI-bias zitten, welke concrete impact dit op mensen heeft, en hoe we kunnen zorgen voor AI die inclusief is en eerlijk werkt voor iedereen. 

Wat maakt ons tot mens in tijden van AI, als de grenzen tussen mens en machine steeds verder vervagen? Kan AI ooit de menselijke intelligentie overstijgen? Wat betekent het uberhaupt om intelligentie in een machine te vatten? Wie is er verantwoordelijk als AI een fout maakt, en hoe verhouden data zich tot de werkelijkheid? Vanuit filosofische disciplines zoals de cognitiefilosofie en de ethiek, biedt Ajuna Soerjadi een uniek perspectief op de filosofische vragen die komen kijken bij de ontwikkelingen in de technologie en AI. 

Ajuna Soerjadi biedt een nuchter en realistisch perspectief op wat AI is, wat het kan en wat het niet kan. AI kan voelen als iets nieuws, complex en ongrijpbaars, en het kan lastig zijn om de zin van de onzin te scheiden, tussen alle tech-hype of doemdenken. Ajuna biedt grip op AI door het te demystificeren, oftewel te laten zien dat AI geen magische black box is, maar een door mensen gemaakt systeem. Ze legt in begrijpelijke taal uit hoe het werkt, zonder in technische details te treden, en hoe je het kan inzetten zonder de menselijkheid uit het oog te verliezen. Ze stelt haar publiek in staat om betere, en toekomstbestendige en mensgerichte keuzes rondom AI te maken. 

Niet alle risico’s van AI zijn direct meetbaar. Naast hallucinaties of verkeerde beslissingen schuilen er veel minder zichtbare kosten achter de technologie. Deze kosten gaan onder andere over de enorme energie- en waterconsumptie van datacenters, de afhankelijkheid van enkele Amerikaanse bedrijven die steeds meer macht naar zich toe trekken, de verschuiving van de democratie naar een algocratie, en de uitbuiting van clickworkers die voor een hongerloon de vuile arbeid achter onze AI-systemen verrichten. Deze kosten blijven vaak buiten beeld, maar bepalen wel degelijk wie profiteert van AI en wie de prijs betaalt. Ajuna Soerjadi maakt deze verborgen kosten concreet en invoelbaar, en laat zien hoe we kunnen kiezen voor AI met oog voor duurzaamheid en rechtvaardigheid.

Privacy wordt vaak weggezet als iets voor mensen die iets te verbergen hebben. Maar in feite gaat privacy ons allemaal aan. In tijden van AI beschermt privacy ons tegen bedrijven die elk klikje in de gaten houden, tegen overheden die eindeloos willen optimaliseren ten koste van de menselijke maat, en tegen een cultuur waarin alles meetbaar moet zijn. The Social Dilemma liet al zien hoe elke datastroom ervoor zorgt dat mensen beinvloed en gemanipuleerd kunnen worden zonder dat ze het door hebben. Privacy gaat niet alleen over gevoelige persoonsgegevens, maar over alle data die we continu achterlaten. We moeten gebruik kunnen maken van technologie zonder dat dit betekent dat onze privacy dood is. Wanneer we privacy verdedigen, verdedigen we de mogelijkheid om mens te zijn zonder continu bekeken, geprofileerd of gemanipuleerd te worden. We verdedigen vrijheid, autonomie en authenticiteit. Een samenleving waarin afwijking mag bestaan en fouten niet meteen levenslange, kafkaesque consequenties hoeven te hebben omdat de datastromen een eigen leven gaan leiden.